وقتی در کاوشهای شهر سوخته سیستان جمجمهای کشف شد که نشان میداد پزشکان آنجا در 5000 سال پیش عمل جراحی میکردهاند، مهر تایید دیگری بر قدمت پزشکی در ایران باستان زده شد. آنطور که در شاهنامه آمده رستم که اهل سیستان بود، با روشی پیشرفته به دنیا آمد که امروزه در جهان به سزارین مشهور است. هزاران سال بعد در دوران اسلامی هم ایرانیان به دنبال کشف راههای تازهتری در جهان درمان و پزشکی بودند؛ چنان که در قرون وسطی کتابهای رازی و ابنسینا دست به دست در سراسر دنیا چرخید و ابنسین «Avecina» پدر پزشکی جهان نام گرفت.
بد نیست بدانیدکه…
– اولین پزشکان ایران باستان روحانیان بودند که به نام مغان مشهورند. مغان در بخش غربی ایران قدیم یعنی سرزمین ماد زندگی میکردند. درمان بیماریهای روحی و جسمی مردم کار آنها بود؛ هم پزشک بودند، هم روانپزشک. با ذکر و دعا و سرود، روانپزشکی میکردند و با دارو و چاقو، پزشکی.
– پزشکی در ایران قدیم به 3 شاخه یا تخصص اصلی تقسیم میشد: دارو پزشکی (گیاه پزشکی)، جراحی (کارد پزشکی) و روانپزشکی. مادها در قدیم همسایه شرقی اروپاییها بودند. اولین گیاهان دارویی از سرزمین ماد به غرب رفت و کلمه ماد (Media) بعدها ریشه واژه «Medicine» در زبانهای لاتین شد.
– پزشکی ایرانیان چند تخصص فرعی هم داشت؛ چشمپزشکی (کحالی)، شکستهبندی (جباری/ ارتوپدی)، زایمان، حجامت (رگزنی)، دامپزشکی، پزشکی قانونی (پزشکی دادیگ: داد به معنی قانون) و بیهوشی (هوشبری).
رستم چون نوزادی بزرگ و سنگین بود با زایمان طبیعی به دنیا نمیآمد و به کمک جراحی با بریدن شکم مادرش رودابه متولد شد. اروپاییها همین داستان را برای سزار پادشاه روم میگویند و به همین خاطر این نوع عمل به سزارین مشهور است. سزارین در عربی به «عملیه القیصریه» یا عمل قیصری ترجمه شده (قیصر همان سزار است). فرهنگستان زبان فارسی «رستمزایی» را به جای سزارین پیشنهاد کرده است.
اولین بیمارستانهای تاریخ در ایران و هند ساخته شدند. آنتیوخس دومین پادشاه سلوکی (261-246 پ.م) به درخواست اشوکا- پادشاه هند از سلسله مائوری -دستور داد که در سراسر ایران برای مردم و حتی چهارپایان بیمارستان بسازند.
سید فخرالدین محمودیان
بهمن 94
خیلی جالب و هیجان انگیز بود همیشه موضوعات تاریخی لذت بخش هستند . آفرین بر ارسال کننده و سپاس از لطف ایشان.
بسيار خواندني. فيلم جديد ابن سينا نشانه اي از اين قدمت تاريخ پزشكي دارد. به اسم “Der medicus “.