دانـــــســـــــتـــــنـــــی هــــایـــی از مـــســــــجد سلیمان

مسجدسلیمان شهری تاریخی در میان کوه های زاگرس و از شهرهای بختیاری نشین استان خوزستان است.عملیات استخراج نفت برای نخستین بار در خاورمیانه در سال 1908 میلادی توسط کنسرسیوم دارسی از این شهر و با چاه شماره یک در میدان نفتی مسجدسلیمان آغاز گردید.روستاهای اندیکا،لالی و دشت بزرگ از بخش های تابعه این شهرهستند که در چند سال اخیر بخش های اندیکا و لالی به شهرستان تغییر یافته اند.از دیدنی های این شهر می توان به دامنه کوه آسماری،گردشگاه تمبی،گلگیر،معبد سرمسجد و معبد بردنشانده اشاره کرد.
تاریخچه: مسجدسلیمان را در دوره تمدن ایلام ،آساک می نامیدند که بخشی از منطقه سیماش ایلام تلقی می شد ولی پس از هجوم آریایی ها و شکست ایلامیان ،نام آن به “پارسوماش” تغییر پیدا کرد. در فاصله اواسط سده 9 تا اوایل سده 7 پیش از میلاد ،قومی آریایی به نام “پارسوا” از دامنه های شمال غربی زاگرس و کوه های بختیاری به جلگه خوزستان فرود آمدند و مسجدسلیمان کنونی از جمله مناطقی بود که در آن سکنی گزیدند. این قوم نیمه بدوی که متکی بر معیشت شبانی و به ویژه تربیت اسب بودند پس از آشنایی با کشاورزی و ترک کوچ نشینی برخی از آنان در نواحی کوه پایه این جلگه شهر تازه ای بنا نهادند و آنرا به یاد سرزمین گذشته خود که “پارسوا” نام داشت “پارسوماش” خواندند.
مسجدسلیمان بر روی تپه ای باستانی بنام سرمسجد ،آتشکده ای مربوط به آن دوران وجود دارد که پروفسور گیرشمن باستان شناس فرانسوی این آتشکده را مربوط به دوران پارس ها می داند و آنرا زادگاه چیش پش اول هخامنشی جد کوروش بزرگ می داند.مسجدسلیمان را در قدیم سرمسجد می نامیدند و سبب آن وجود این آتشکده باستانی بود. در زمان حمله اعراب ،تازی ها می خواستند که آنرا از بین ببرند اما ایرانیان به دروغ به آنها گفتند که این معبد ساخت سلیمان نبی می باشد و چون سلیمان مورد احترام اعراب بود،آنها از این کار سرباز زدند.در سال 1303 هجری شمسی هنگام بازدید رضا شاه از سرمسجد وقتی که او این ماجرا را شنید دستور به تغییر نام داد و بدین ترتیب در سال 1305 و به تصویب مجلس شورای ملی نام مسجدسلیمان را بر این شهر نهادند.
اعتقاد ایرانیان به آتش به عنوان نمادی از اهورامزدا و جوشش روغن مقدس قابل اشتعال(نفت)بر سطح زمین در شهر پارسوماش باعث شد تا این شهر دارای آتشکده های همیشه جاویدان شده و بنابراین شهر از جنبه مذهبی نیز به شدت اهمیت یافت،به گونه ای که آتش این آتشکده تا زمان هارون الرشید نیز روشن بود.
مسجدسلیمان شهر اولین ها: یکی از نام های که به این شهر اطلاق می شود شهر اولین هاست که دلیل این نامگذاری هم ورود بسیاری از امکانات ،دستگاه ها و کارخانه های ایران برای اولین بار در این شهر بوده است مانند چاه نفت،کارخانه گوگرد سازی،تصفیه خانه آب،کارخانه تولید برق،راه آهن،فرودگاه،بیمارستان مجهز،آزمایشگاه پزشکی،کارخانه شیر پاستوریزه،واحد نوشابه سازی،باشگاه تفریحی،باشگاه سوارکاری،پیست وتیم دوچرخه سواری،باشگاه گلف،استخرشنا،باشگاه اسکواش،پالایشگاه نفت،کارخانه گچ،زمین فوتبال،پل فلزی،فرستنده خصوصی،تله کابین،شهر صنعتی و موزه زمین شناسی که همه برای اولین بار در ایران بنا و تاسیس شده است.
رود خانه ها: کارون،تمبی
کوه ها: کوه تاراز در اندیکا بارتفاع 3300 متر،آسماری،دلا،تزه بد بی بیان.
آثار باستانی:معبد سرمسجد یا آتشکده باستانی،معبد بردنشانده،تپه باستانی کلگه زرین و تپه باستانی گلگیر.
مکان های مذهبی:قدمگاه رضا در میان کوه های تمبی،بی بی زهرا،هفت شهیدان،سقاخانه ابوالفضل و بی بی بتولی.
موزه ها :موزه نفت و موزه مردم شناسی.
مناطق نمونه گردشگری:روستای سوسن،منطقه گردشگری شیمبار(شیرین بهار)،پارک جنگلی و سد تفریحی تمبی،جزیره کوشک در دریاچه سد عباس پور،چشمه های اب گرم گلگیر و تنگه لیمو ها.
اماکن دیدنی و تاریخی:مدرسه انگلیسی ها،کلیسای نمره چهل،چاه نفت شماره یک،قبرستان خارجی ها و باشگاه مرکزی .
محله های مسجدسلیمان:محدوده شهر ناهموار و دارای پستی و بلندی های زیاد است.شرکت نفت منازل و ادارات خود را در نقاط مناسب تر احداث کرده و به همین دلیل ،محله های این شهر ازهم فاصله داشتند که در سال های اخیر به خاطر رشد جمعیت به هم نزدیک شده اند.
نام محله ها:سرمسجد،نمره یک،هوانیروز،تلخاب،نفتک،باغ چشمه علی،باشگاه سوارکاران،چهاربیشه،نصیرآباد،کولرشاپ،ریل وی،بازارچشمه علی،لین اصفهانی ها،محله حسین قصاب،لین هندی ها،دره گلگیری ها،مال جونکی،سرکوره ها،مال شنبه،پنج بنگله،هشت بنگله،شاه نشین،مال کریم،نمره یازده،دره اشکفت،نمره دو،پانسیون خیام،سی برنج،کمپ کرسنت،نفتون،پشت برج،اسکاچ کرسنت،کمیک لب کرسنت،باغ ملی،افرنبی.
توضیح نام افرنبی: این محله که پشت گاراژ شرکت نفت بین باغ ملی و پشت برج قرار دارد،در گذشته در این محله اداره ای با نام اداره تعمیرات راه و ساختمان وجود داشت که از روی مخفف نام انگلیسی آن : Field Road Maintenance Building می باشد که مخفف آن F.R.M.B می شده ولی بین مردم به افرنبی تبدیل شده است.

باز نویسی از دانشنامه ویکی پدیا – شهریور ماه 1395

سید محمد ریاضی پور

www.sadatghiri.ir