اين قافله عمر عجـب ميگذرد
درياب دمي کـه با طرب ميگذرد
ساقي غم فرداي حريفان چه خوري
پيش آر پياله را که شب ميگذرد
ابوالفتح الدين عمر بن ابراهيم نيشابوري مشهور به خيام از برجسته ترين حکما و رياضي دانان جهان اسلام در سال 329 ه.ق در نيشابور ديده به جهان گشود. حکيم عمر خيام، فيلسوف، رياضي دان، ستاره شناس و شاعر قرن پنجم هجري قمري است.
شهرت او گرچه بيشتر به شاعري است اما در واقع خيام فيلسوف و رياضي دان بود. وي پس از طي تحصيلات در حوزه هاي مختلف در رشته رياضيات و نجوم تبحر خاصي يافت و در اين حوزه شيوه هاي خاصي را در حل مسايل مختلف ابداع کرد بطوريکه در رياضيات، فلسفه، نجوم و شعر از بزرگان عصر خود بود. خيام باحديث، تفسير و حكمت نيز آشنا بود و فقه را نيز در ميانسالي نزد امام موفق نيشابوري آموخت.
هرچند خيام در غرب به واسطه ي رباعياتش شهره است اما عمده خدمات وي به جامعه ي علمي جهان بوده است. افزون بر آن که رباعيات خيام را به اغلب زبان هاي زنده ترجمه نموده اند، ادوارد فيتزجرالد رباعيات او را به زبان انگليسي ترجمه کرده است که مايه شهرت بيشتر وي در مغرب زمين گرديده است.
اشعار خيام بيشتر به زبان پارسي و تازي هستند و مضمون عمده رباعيات خيام شک و حيرت، توجه به مرگ و فنا و تذکر در مورد مغتنم شمردن عمر آدمي است.
در حدود دوازده اثر از خيام در علم و فلسفه به جاي مانده است، اما همين آثار اندک، وي را در سراسر جهان به شهرت رسانده است. از مهمترين آنها کتاب جبر اوست که بهترين اثر در نوع خود در رياضيات است.
عمر خيام نيشابوري سرانجام به سال 517 هجري بدرود حيات گفت تا نيك نامي اش در سايه ي خدمات و تلاشهاي علمي اش به يادگار بماند و مايه ي فخر ايرانيان گردد. 28 ارديبهشت ماه به عنوان روز بزرگداشت حکيم عمر خيام گرامي داشته مي شود.
آرامگاه اين شاعـر بزرگ و رياضي دان مشهور ايراني، در زادگاهش، در باغـي در نـيشابور است.
اسرار ازل را نه تو داني و نه من
وين حرف معما نه تو داني و نه من
هست از پس پرده گفتگوي من و تو
چون پرده برافتد نه تو ماني و نه من
پيروز باشيد
موج همراه
علی فواد ریاضی پور
اردیبهشت 1395
علی فواد بزرگوار دستت درد نکند . گذری بر شرح زندگی بزرگان ادب بسیار آموزنده و غنیمت است . با اجازه جنابعالی رباعی ذیل هم تقدیم عزیزان میشود .
بنگر ز صبا دامن گل چاک شده بلبل ز جمال گل طربناک شده
در سایه گل نشین که بسیاراین گل درخاک فروریزدو ما خاک شده
احسنت علی جان خیلی جالب بود حقیقتأ شعر های خیام خیلی بیشتر از سایر نبوغش معروف شده و الحق که شعرهای نغز و معنا داری سروده است روحش شاد.
علي جان ممنون
اين شعري كه با اون مقاله شروع شده خيلي خوبه
فقط حيف كه آدم هاي ٤٥ سال به بالا اين شعر رو و تاثير و واقعيت اون رو درك ميكنن
به هر حال ياد اوري جالبي بود
با تشکر از اظهار لطف عزیزان ،
بنظر میرسد که سال تولد حکیم عمر خیام سال ۴۲۹ هجری قمری صحیح باشد و به اشتباه سا ل۳۲۹ نوشته شده که بدینوسیله تصحیح میگردد .
درود بر خاندان سادات قیری!
هر یک از بزرگان ادب کشور مایه افتخار و سربلندی هستند ولی افسوس که ما با فرهنگ غنی ارایه شده آنها بیگانه شده ایم و از این گنجینه با ارزش بهره نمی گیریم.