زندگی نامه مولانا

جلال الدین محمد بلخی معروف به مولوی،مولانا و رومی، زاده شده در 15 مهر 586 شمسی و وفات در 4 دی 652 شمسی،از مشهور ترین شاعران پارسی گوی است. نام کامل وی “محمد بن حسین خطیبی بکری بلخی” بوده و در دوران زندگی به القاب “جلال الدین”،”خداوندگار” و “مولانا خداوندگار” نامیده می شده است.در قرن های بعد (ظاهرا از قرن9) القاب “مولوی”،”مولانا”،”مولوی رومی” و “ملای رومی” برای وی به کار رفته است و از برخی اشعارش تخلص او را”خاموش” و “خموش” و “خامش” دانسته اند.زبان مادری وی پارسی بوده است.
مولوی پیوند دهنده ملت ها: مولوی زاده بلخ خوارزمشاهیان(خراسان در ایران بزرگ،افغانستان کنونی) بود و در زمان تصنیف آثارش همچون مثنوی در قونیه در دیار روم می زیست.با آنکه آثار مولوی به عموم جهانیان تعلق دارد ولی پارسی زبانان بهره خود را از او بیشتر می دانند چرا که حدود شصت تا هفتاد هزار بیت او به زبان پارسی است و خطبه ها و نامه ها و تقریرات(تعالیم او به شاگردانش که آن را ثبت کردند و به پارسی غیر ادبی و روزانه است) او نیز به پارسی می باشد و تنها حدود هزار بیت عربی و کمتر از پنجاه بیت به زبان های یونانی و ترکی دارد.
پارسی گو گرچه تازی خوشتر است عشق را خود صد زبان دیگر است
و پسر مولانا نیز بنا به اعتراف خودش در زبان های ترکی و یونانی خوب و روان نبوده است
بگذر از گفت ترکی و رومی که از این اصطلاح محرومی
گوی از پارسی و تازی که در این دو همی خوش تازی
آثار مولانا به علاوه مناطق پارس زبانان ،تاثیر فراوانی در هند و پاکستان و ترکیه و آسیای میانه گذاشته است.آثار مولانا تاثیر فراوانی روی ادبیات و فرهنگ ترکی نیز داشته است.دلیل این امر این است که اکثر جانشینان مولوی در طریقه تصوف مربوط به او از ناحیه قونیه بودند و آرامگاه وی نیز در قونیه است.
ای بسا هندو و ترک همزبان ای بسا دو ترک چون بیگانگان
برخی مولوی شناسان (از جمله عبدالحسین زرین کوب)برآنند که در دوران مولوی، زبان مردم کوچه و بازار قونیه زبان پارسی بوده است. جلال الدین همایی در این رابطه به این بیت پسر مولانا که پس از چند بیت عربی آن را سروده اشاره می کند
فارسی گو که جمله دریابند گرچه زین غافل اند و در خوابند

برگرفته از دانشنامه ویکی پدیا- امرداد ماه 1395

سید محمد ریاضی پور

www.sadatghiri.ir