مخازن زیرزمینی نفت و گاز در اعماق زمین وجود دارند. برای استفاده از این منابع فسیلی باید به این مخازن دسترسی پیدا کرد که حفاری چاه تنها راه است. حفاری چاههای نفت و گاز به علت ریسک بالای عملیات و خطرات موجود جز پیچیدهترین، دشوارترین، پرهزینهترین و پر چالشترین موانع توسعه یک میدان است. حفاری یک چاه به وسیله دکل حفاری انجام می شود. این دکل حفاری مانند یک شهر کوچک تمام نیازهای خود را رفع میکند. از سیستم برق و مکانیکی گرفته تا آشپزخانه سیار و پزشک آماده به خدمت در کنار دکل حفاری مشغول به کارند .
حفاری به ۲ روش انجام میشود :
۱) حفاری دورانی (rotational drilling)
۲) حفاری ضربهای (Cable tool drilling).
برای حفاری یک چاه از سیستم دورانی با دکلهای با قدرتهای مختلف برای اعماق متفاوت استفاده میشود. در حفاری یک چاه چند عامل مهم مانند دکلهای حفاری، طراحی مته، طراحی گل حفاری، طراحی لوله حفاری ، طراحی لولههای جداری و آستری ، سیمانکاری ، ایمنی چاه و تاج چاه نقش مهمی دارند که به اختصار درباره آنها توضیح داده میشود امروزه حفاری ضربهای کاربرد زیادی ندارد و تقریبا تمامی چاهها به روش دورانی حفاری حفاری میشوند (rotational drilling)
دکلهای حفاری :
(Onshore Drilling ) — دکل های خشکی (Offshore Drilling) دکل های دریایی دستگاههای حفاری در انواع و قدرتهای گوناگون ساخته می شود. اصولاً دکل حفاری و دستگاههای گوناگون براساس عمق نهایی و نوع عملیات چاه انتخاب میشود. در برنامهریزی حفاری چاه قدرت، ظرفیت و امکانات دکل حفاری در نظر گرفته میشود. حدود کار سیستمهای این دکلها به شرح زیر است :
الف- رشته حفاری (String)
رشته حفاری مجموعهای از لولههای حفاری است که از وظایف آن میتوان به چرخش، رفت و برگشت مته به چاه و انتقال گل به ته چاه اشاره کرد. رشته حفاری با وصل کردن لولهها به هم بر روی دکل حفاری به عمق مورد نظر میرسد.
ب- سیستم بالا پایین دکل:
حفاری یک چاه از اتصال لولههای حفاری به هم و تشکیل متراژ مناسب بر روی دکل حفاری انجام میشود. دکل و گردونه حفاری قسمتهای اصلی این سیستم را تشکیل میدهند. وصل و جدا کردن لولهها، بالا و پایین بردن آنها از وظایف این بخش از دکل است منبع : روابط عمومی شرکت ملی حفاری ایران
ج- سیستم دورانی(Rotary System)
قسمت اصلی این سیستم میز دوار است. میز دوار میتواند تا ٣٥٠ دور در دقیقه بگردد و اجزا حفاری را که شامل لولههای حفاری و مته است با سرعت مناسب برای حفر لایههای زمین، برساند.
د- سیستم گردش گل
خنک کردن مته، بالا آوردن سنگهای خرد شده، کمک به بالا بردن بهرهوری حفاری و جلوگیری از ورود سیال سازند به چاه درحال حفاری از وظایف اصلی گل حفاری است. این سیستم شامل پمپهای گل(دو واحد که بصورت موازی هم قرار گرفتهاند)، لولههای انتقال گل به سکو، لوله ایستا، خرطومی گل، هرز گرد و رشته حفاری، حلقه چاه و مسیر برگشت گل به تانکی ورودی گل است
ر- سیستم تولید و توزیع نیرو
نیروی لازم برای به حرکت در آوردن ماشین آلات مختلف حفاری که شامل موتورهای دیزلی و الکتریکی میشوند.
منابع :
شرکت ملی حفاری .
کارشناسان محترم حفاری .
دانشجویان محترم رشته حفاری دانشگاه های
آزاد .
ارسالی از سید محمدحسین شریفزاد
اردیبهشت 1395
با خواندن اين مقاله ياد مسجدسليمان و چاه هاي نفت افتادم . ممنون از متن ارسالي شما .
حسین جان دستت درد نکند مطالب جالبی در باره حفاری نوشتی که من همیشه دلم میخواست بدانم. اگر بتوانی با شکل و تصویر موضوع را توضیح دهی خیلی جالبتر خواهد بود و میتواند این فرایند پیچیده و در عین حال جالب را توجیه کند. بهر حال من خیلی لذت بردم منتظر قسمت های بعدی این پروسه هستم.