با سعدی شیرازی بیشتر آشنا شویم

 

 

چون یکم اردیبهشت ماه برابر است
 با روز بزرگداشت سعدی شیرازی ، بنابراین در نوشته زیر زندگی نامه و ویژگی های اشعار این بزرگوار ادب پارسی را پیشکش می کنیم.
شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی یکی از بزرگترین سرایندگان ایران است که پس از فردوسی آسمان زیبای سخنوری پارسی را با پرتو خود روشن ساخت و او نه تنها یکی از بزرگترین سرایندگان ایران همچنین یکی از بزرگترین سخنوران جهان می باشد. زادروز سعدی در سال های آغازین سده هفتم هجری نزدیک به 606 هجری قمری در شهر شیراز می باشد.
خانواده اش از دانشمندان دین بودند و پدرش از کارکنان دربار اتابک که سعدی نیز از همان دوران کودکی زیر آموزش و پرورش پدرش بود اما در همان دوران کودکی پدرش را از دست داد و زیر سرپرستی نیای مادری خود بزرگ شد. او گام نخست دانش دینی و ادبی را در شیراز فراگرفت و سپس در دوران جوانی به بغداد رفت که این سفر آغاز سفرهای دور و دراز سعدی بود. او در بغداد درآموزشگاه نظامیه به فراگیری دانش پرداخت که در همین شهر بود که به پیشگاه درس جمال الدین ابوالفرج عبدالرحمن محتسب رسید که از او بنام مربی وشیخ یاد می کند. پس از چند سال که او در بغداد به فراگیری می پرداخت به سفرهای بلند مدت خود رفت که از حجاز گرفته تا روم و بارها با پای پیاده به دیدار خانه خدا شتافت.سعدی سفرهای خود را نزدیک به سال 620 -621 آغاز و تا سال 655 با بازگشت به شیراز به پایان برد.در باره کشورهایی که شیخ به آنها سفر کرده پس از عراق،شام و حجاز که درست بوده ، هندوستان،غزنین،ترکستان،آذربایجان،اورشلیم،یمن و آفریقای شمالی از شمار جاهایی است که گفته می شود سعدی رفته است اما بنا برنگاه بیشتر پژوهندگان به درستی آن نمی توان باور داشت چون با داده های تاریخی و اندیشمندانه سازگار نیست. شیخ شیراز دوستی پایداری با دو برادر دارای دیوان یکی شمس الدین محمد و دیگری علاالدین عطا ملک جوینی ، وزرای دانشمند مغول، داشته و آنگونه که از سخنان شیخ پیداست او به تصوف و عرفان باور داشته و شاید در سلسله متصوفان ورود کرده و همچنین گفته شده جایی که امروز آرامگاه اوست خانقاهش بوده است.نکته بزرگ که باید یادآوری شود پرآوازگی این سراینده بزرگ هم در دوران زندگی اش و هم پس از مرگش می باشد.اما آنچه که شایان گفتن است این نام آوری سعدی تنها برای ایران نبوده و در دیگر کشورها نیز شناخته شده بوده مانند هندوستان وآسیای کوچک . خود سعدی این را در چند جا اشاره نموده است.این نام آوری سعدی دارای چند ویژگی است : یکم اینکه او زبان شیوای خود را در راه ستایش و احساسات عاشقانه بکار نبرده، دوم اینکه او جهانگرد بوده و سرد و گرم روزگار را چشیده و آزموده های خود را برای دیگران با زیبایی و شیرینی بیان کرده و همچنین وی در سخنان خود چه از جنبه نظم و چه نثر نمونه ها و داستان های دلپذیر بکار برده است و دیگر اینکه سعدی به سراینده ای شوخ منش و بذله گو پرآوازه است که خواننده را به سوی خود می کشاند،همه اینها دست به دست هم داده و سبب نام آوری او گردیده است.
شیخ شیراز در دوران سرایندگی خود افراد کم شماری را ستایش کرده که بیشتر اتابکان سلغری و وزرای پارس و چند تن از مردان نامی زمان او می باشند و بزرگترین ستایش شده سعد بن ابوبکر می باشد که سعدی گلستان را در سال 656 هجری به او پیشکش نموده و دو سوگ نامه نیز در مرگ او سروده است و از میان ستایش شدگان سعدی ،شمس الدین محمد و برادرش علا الدین عطا ملک جوینی را بیش از همه ستایش کرده که ستایش او هیچ شباهتی به ستایش های دیگر سرایندگان ندارد چون نه چاپلوسی می کند و نه زیاده گویی ، تنها همه گفتارش پند و اندرز است و چاپلوس کنندگان را سرزنش می کند و ستایش شدگان خود را به دادرسی و مهربانی و دلجویی از ندارها و زیردستان و ترس از خدا وتدارک توشه آخرت و بدست آوردن نام نیک راهنمایی می کند.
این سراینده بزرگ در زمانی دار فانی را بدرود گفت که از خود آوازه ای پایدار به جا نهاد. سال مرگ او را برخی 691 هجری نوشته اند و گروهی بر این باورند که او در سال 690 هجری بدیدار خدا شتافته که آرامگاه او در باغی که جای آن نزدیک به سرچشمه رود رکن آباد شیراز است بنا شده است.
ویژگی های سروده های سعدی
آنچه که بیش از هر ویژگی دیگر نوشته های سعدی را پرآوازه کرده است “آسان و سخت” بودن است این ویژگی به اینگونه است که سروده ها و نوشته های سعدی در نگاه نخست آسان و ساده می نماید و واژگان سخت و نارسا ندارد. در سده های گوناگون همه خوانندگان به آسانی با این نوشته ها پیوند می یابند اما سروده های سعدی از نگاهی دیگر دشوار و دست نیافتنی هستند و آن اینگونه است که در نگاه نخست آسان می نماید اما هنگامی بخواهید چون او سخن بگویید دشوار است.
از دیگر ویژگی های سروده های سعدی بکار گیری درست دستور زبان است عنصر وزن و موسیقی منجر به از بین رفتن یا پیش و پس شدن ساختار دستوری در جمله ها نمی شود و سعدی به ظریف ترین و طبیعی ترین حالت ممکن در لحن و زبان با وجود تنگنای فراوان از عهده این کار برمی آید. ایجاز سعدی ایجاز میان تهی و سبک نیست بلکه پر از اندیشه و درد است. در دو حکایت زیر از گلستان به خوبی مشاهده می شود که سعدی چه اندازه از معنی را در چه مقدار از سخن می گنجاند.
حکایت:پادشاهی پارسایی را دید وگفت:هیچت از ما یاد می آید؟گفت :بلی وقتی که خدا را فراموش می کنم.
حکایت: یکی از ملوک بی انصاف پارسایی را پرسید:از عبادت ها کدام افضل تر است؟ گفت : تو را خواب نیمروز،تا در آن یک دم خلق را نیازاری.
محمد ریاضی پور

فروردین 1395

Comment (3)

  • محمد جان خیلی جالب و آموزنده بود وحقیقتأ اعلام زندگینامه بزرگان شعر و ادب کشور ما در سایت که معمولأ مختصر نوشته میشود و در خور حوصله خواننده است خیلی مفید و آموزنده است و حقیقتأ آشنائی با زندگی و طرز فکر بزرگان انسان را بفکر تلاش و کوشش میاندازد. موفق باشی ا سید

  • شناخت از بزرگان ادب و شعر و همينطور شخصيت هاي تاريخي ايران در سايت سادات واقعا خواندني است . منتظر ارسالي هاي ديگر شما هستيم . متشكر

  • با تشکر از مطلب خوب راجع به سعدی وبه امید آنکه جوانان فامیل التفات بیشتری به بزرگان فرهنگ و ادب ایران داشته باشند ،
    دوستانی که علاقمند باشند اگر به سایت( گنجور ) مراجعه نمایند میتوانند بصورت آنلاین از گنجینه اشعار فارسی استفاده نمایند که این سایت جامع تقریبا اشعار تمام بزرگان شعر فارسی را با امکانات خوبی نظیر جستجو و همچنین مقالاتی ارسالی درباره هریک از اشعار این بزرگان را ارایه میدهد .
    سایت ganjoor .net اشعار تمام شعرا و سایت ganjoor.net/Saadi منحصرا راجع به سعدی و کتابهای ایشان میباشد.
    به امید آنکه مورد استفاده عزیزان واقع شود .

Leave Your Comment

Skip to content