آیا می دانید شوشتر در طول تاریخ چه نام هایی داشته است؟

 

 

با سلام و درود فراوان به
تمامی دست اندرکاران سایت سادات قیری و تمامی اعضاء محترم . مطلب زیر از یکی از سایتهای مربوط به شوشتر در اینترنت با اندکی دخل و تصرف اقتباس شده است . امید آنکه اعضاء محترم بخصوص فامیل ساکن شوشتر در جهت تصحیح و تکمیل آن همکاری و کوشش نمایند .

از آن جایی که شوشتر با قدمتی شش هزار ساله از شهرهای بسیار کهن ایران و جهان است بنابراین در طول تاریخ نامهای مختلفی را همواره بر روی خود دیده است

والتر هینتس عیلام شناس معروف در کتاب ( دنیای گمشده عیلام) احتمال داده است شوشتر امروز همان آدامدن عیلامی است.
آقای یوسف مجید زاده نیز در کتاب تاریخ و تمدن ایلام نیز می نویسد : از اشاره ها و مدارک مکتوب تاریخی چنین بر می آید که آوان می بایستی همان شوشتر امروزی در جنوب شرق شوش بوده باشد.

همچنین پروفسور گیریشمن باستان شناس معروف فرانسوی می گوید : آشوریان در تعقیب پادشاه عیلام عده بسیاری از شهرهای آن کشور را تصرف کرد و به هیدالو که می بایست از ناحیه شوشتر باشد رسیدند.

اما آنچه که کمک قابل توجهی در خصوص شناخت دوران باستان شوشتر به ما می کند و بسیاری از ناگفته ها و اسرار و تاریکیهای تاریخی زمان الیمائیدها و پارت ها را روشن می سازد شهر باستانی دستووا است .
دستووا شهری بوده است در جنوب غربی شهر فعلی شوشتر که در گویش شوشتری به آن( دسوا) گفته می شود.شهر دستووا تا اواخر دوره پارتی همچنان مسکونی بوده و در اواخر ساسانیان نیز مورد توجه بیشتری قرار گرفته و مراحل پیشرفت تمدنی را تا حدود ظهور اسلام طی نمود و احتمالا در قرن دوم هجری در اثر جاری شدن سیلابی عظیم ویران شد که تاکنون نیز به همان حال باقی مانده است.
بنا بر نوشته برخی دیگر از مورخان شوشتر در دوران گذشته دارای شش دروازه بوده و به همین علت برخی به آن شش در نیز می گفتند.این دروازه ها عبارت بودند از دروازه ماه پاریان -دروازه دزفول – دروازه آدینه – دروازه لشکر – دروازه مقام علی- دروازه گرگر.
اما نامی دیگر که برای شوشترگفته اند عسکر مکرم است. مقدسی در احسن التقاسیم فی معرفته الاقالیم نیز می نویسد: حجاج بن یوسف را غلامی بود بنام مکرم .چون او با سپاهیانش در اینجا فرود آمد و او را خوش آمد مردم به گردش فرا آمده ساختمانها ساختند پس عسکر مکرم نام گرفت و آن قصبه ای است که در کشور عجمان به (بهتر) از آن نیست .
اما حمدالله مستوفی آن را از شهرهای دوران قبل از ساسانیان دانسته و می گوید: شاپور ذوالاکتاف تجدید عمارتش کرد و برج شاپور خوانند بر دو جانب آب دو دانگه تستر نهاده است و در اول به تلفظ لشکر خوانند و لشکر بن طهمورث دیوبند ساخته . شهری بزرگ است از همه ولایات خوزستان هوای آن خوشتر اما عقارب قتال در آن بسیار است .
اما یکی دیگر از نام های معروف این شهر تستر است که در لفظ عربی شوشتر را به این نام می خواندند. ابن بطوطه جهانگرد معروف مراکشی در سفرنامه خود می نویسد:سرانجام به شهر تستر رسيديم كه در قلمرو اتابك و سرحد يبن دشت و كوهستان است. تستر شهري بزرگ، زيبا، خرم و داراي پاليزهاي نيكو و باغهاي عالي است. اين شهر محاسن زياد و بازارهاي معتبر دارد و از شهرهاي قديمي است كه خالدبن وليد آن را فتح كرد. سهل بن عبدالله منسوب به اين شهر مي باشد.
نهر معروف به ازرق گرداگرد تستر را فرا گرفته و آب آن بسيار مصفّا و عالي است. اين آب در روزهاي گرم تابستان به غايت سرد و خنك است و من رودخانه اي به كبودي آن نديده ام مگر رودخانه بلخشان.
اما مهمترین و معروفترین نام شوشتر همین نام کنونی است که در قرن چهارم و ششم هجری دو تن از شاعران بزرگ ایران یعنی فردوسی و نظامی اشاره ای به این نام کرده اند.
فردوسی در مطلع شعر معروف خود در شاهنامه چنین می سراید: یکی رود بد پهن در شوشتر
که ماهی نکردی بر او بر گذر
همچنین نظامی در یکی از اشعار خود در توصیف بهار دلفریب نام شوشتر را ذکر می کند.
مه عالم بهار شوشتری
سیرگاه تذرو و کبک دری.
بنا به گفته تاریخ نویسان از جمله حمزه اصفهانی، شوشتر به معنی خوبتر است؛ و چون شهر شوش رو به ویرانی می‌رفت، در شش فرسنگی بنا شد که خوش‌آب‌وهواتر و حاصلخیزتر از شوش بود و آن را شوشتر یعنی از شوش بهتر نامیدند.
بعضی دیگر آن را «شه‌شاتر» یعنی شهر شاه لقب داده‌اند. برخی از تاریخدانان بر این باورند که نام شوشتر از واژه شوشا یا سوسا یعنی مطبوع و دلپسند ماخوذ گردیده‌است .
در پایگاه میراث فرهنگی شوشتر وجه تسمیه‌های دیگری برای شوشتر آمده‌است:
(( وش به معنای کنارستان، و شوشتر به معنای آن سوی کنارستان .
زن یزدگرد، شوشین‌دخت نام داشت، که دو شهر شوشتر و شوش را بنا نهاد شوشتر از واژه‌ی «شوشدر» گرفته شده، به معنای دروازه‌ی شوش
برخی پیوند واژه‌ی شوشتر را با «تیشتر» (الاهه‌ی باران، ایزدبانوی آب‌آفرین) می‌دانند
برخی بر این باورند که به دلیل این‌که یکی از طوايف «بني عَجل» كه «تستر» نام داشت اين شهر را فتح نمود، این شهر به نام او موسوم گشت. یعنی شوشتر گرفته شده از تشتر(تستر)است.
در سفرنامه های بسیاری از شوشتر یاد شده‌است و نام شوشتر نیز در طول تاریخ همواره پرآوازه و جهان گیر بوده‌است. در متون تاریخی غرب (روم و یونان باستان) شوشتر را با Šurkutir می‌شناسند. همچنین در جهان عرب شوشتر را با نام «تستر» می‌شناسند. در بسیاری از اشعار کهن فارسی از دیبای شوشتر، پرند شوشتر و بهار شوشتر یاد شده‌است.
همانطور که در بالا اشاره شد فردوسی در شاهنامه خود ماجرای ساختن سد شادروان شوشتر را در زمان شاپور اول ساسانی نقل می‌کند.

.
با توجه به مطالبی که در بالا اشاره شد نام های قدیمی شوشتر عبارتند از :آدامدن- آوان -هیدالو -دستووا – برج شاپور -شش در- عسکر مکرم – تستر- تشتر -شوشدر(دروازه شوش)-شاه شاتر.

بااحترام:

علی فواد ریاضی پور

تیرماه 1394